Italië 2021, het jaar van Dante Alighieri

Dante verhaalt in zijn gedicht over een reis door het hiernamaals; van de Hel (Inferno), via het Vagevuur (Purgatorio) naar het Paradijs (Paradiso). Dante is niet alleen bekend als dichter. Hij was ook moraalfilosoof en politicus. De officiële aftrap voor het Dante-jaar is op 25 maart, op Dantedi, de jaarlijkse herdenkingsdag van de schrijver van La Divina Commedia. In heel Italië zijn evenementen georganiseerd naar aanleiding van de verjaardag. Met een focus op de voormalige verblijfplaatsen van de dichter: Firenze, Verona, Rome, Pisa, Bologna, Forli en Ravenna. Italië maakt zich klaar voor een jaar vol conferenties, studiedagen en tentoonstellingen.

Ga Dante achterna met een tocht van 395 km

Dantes meesterwerk La Divina Commedia behoort, met ruim 14.000 verzen tot de meest bijzondere literatuur uit de Middeleeuwen. Meer nog, het werk wordt als een van de grootste schrijfprestaties aller tijden beschouwd. In de wereldliteratuur staat het boek op dezelfde hoogte als Odyssee, Faust, Don Quichot of Macbeth. Met zijn werken, maar vooral met La Divinia Commedia inspireerde Dante Alighieri dichters, schrijvers, filosofen en intellectuelen als William Blake (1757-1827), de dichter-filosoof Thomas Stearns Eliot (1888-1965) en de Amerikaanse dichter Ezra Pound (1885-1972).

De lege graftombe van Firenze

Dante Alighieri stierf in 1321 in Ravenna, waar hij ook begraven ligt. De discussie over het stoffelijk overschot van de dichter leeft nog steeds. In de Santa Croce-kerk in Firenze wacht een (lege) graftombe op de komst van het stoffelijk overschot. Het Firenzische gemeentebestuur stuurt sinds 1325 jaarlijks een kruik met olijfolie en een palmtak naar Ravenna met het verzoek om de stoffelijke resten over te brengen. Al bijna 700 jaar krijgen ze dezelfde reactie: ‘Eens verbannen, blijft verbannen’.

Dante achterna

Geen mooier eerbetoon aan de man die de hel, het vagevuur en het paradijs een poëtisch uitzicht gaf dan in zijn voetsporen te treden. Letterlijk. Ga Dante achterna met een tocht van 395 km, goed voor 20 etappes van Ravenna naar Florence en terug. Onderweg daal je af in de wildernis van de Apennijnen die de pen van Dante inspireerden. De twee Dante-steden bij uitstek, Ravenna en Firenze, beconcurreren elkaar. Ravenna enerzijds, waar Dante in ballingschap leefde, zijn goddelijke komedie voltooide en waar hij begraven werd. Firenze anderzijds, zijn geboorteplaats waar het Museo Casa di Dante de schrijver onsterfelijk maakt.

In de voetsporen

De Dante-route stopt op de plaatsen waar de grote Italiaanse dichter in ballingschap leefde. Het is een reis langs oude gebouwen, Romaanse kerken, kleine dopen, musea, bibliotheken, ambachtelijke ateliers en de mooie, ongerepte natuur. Met de fiets. Of te voet langs een van de vele wandelpaden tussen Ravenna en Firenze. Onderweg doorkruis je de gemeenten Scarperia, San Piero, Borgo San Lorenzo, Marradi, Faenzaen en Brisighella en ontdek je een schat aan monumenten, tradities en geschiedenis.

Dante-trein

De wandelschoenen versleten? De route van Firenze naar Ravenna overbruggen kan ook met de eerste Italiaanse trans-Apennijnen-treinroute: de Faentina-spoorweg. De verbinding Firenze met Faenza (en vervolgens Ravenna) wordt, logischerwijze, de trein van Dante genoemd en loopt door de Apennijnen tussen Toscane en Emilia-Romagna. De route is niet nieuw. De 101 km lange spoorlijn met 15 tussenliggende treinstations, 30 galerijen, 55 bruggen en viaducten werd ingehuldigd in 1893. De spoorlijn stijgt tot bijna 600 meter boven de zeespiegel en biedt onderweg adembenemende zichten. Wie optimaal wil genieten van de treinreis doet het rustig aan. Een tussenstop inlassen kan in de keramiekstad Borgo San Lorenzo, in Marradi (de stad van de kastanjes) en in Crespino del Lamone (de stad van het gezonde water).

Waterval als inspiratie

Wil je zelf op zoek naar de Acquacheta-waterval? De
schoonheid ervan werd beschreven in La Divina Commedia. Meer dan 700
jaar later is de waterval op de heuvelrug van de Apennijnen tussen de regio’s
Emilia-Romagna en Toscane nog altijd een van de
trekpleisters van het Nationaal park Foreste
Casentinesi, Monte Falterona, Campigna, Door de eeuwen
heen heeft het park indruk gemaakt en invloed gehad op heiligen, schilders,
schrijvers en andere kunstenaars. Waaronder dus ook op Dante
Alighieri. Vanuit natuurlijk oogpunt is het grondgebied van de
Casentinesi-bossen tot op vandaag zo goed als ongerept gebleven.

700 jaar Dante. Een tocht van Ravenna tot Firenze

Italië brengt, 700 jaar na zijn overlijden, een eerbetoon aan il sommo poeta, hun grootste en meest bekende dichter. Uiteraard is dat het geval in zijn geboortestad Firenze en in Ravenna waar hij de laatste jaren van zijn leven doorbracht. Maar ook de steden waar Dante Alighieri tijdens zijn ballingschap verbleef: Rome, Arezzo, Pisa, Bologna, Forli en de regio Garfagnana.

Ravenna

De stad waar de neoclassicistische tombe van Dante te vinden is, viert de verjaardag met het tentoonstellingsproject ‘Dante. De ogen en de geest.’ Wie het graf van de dichter bezoekt, respecteert best ook de Dante-zone. Dante-zone? Dat is de omgeving van de tombe. Hier zwijg je uit respect voor zijn ziel. Ravenna is al sinds vorig jaar in feeststemming en organiseert dit jaar meerdere tentoonstellingen en evenementen.

Verona

De bekendste dichter van Italië verbleef tussen 1313 en 1318 aan het hof
van Cangrande della Scala in Verona. De stad herdenkt dit
met het evenementenprogramma ‘Verona, Dante en zijn erfgoed 1321-2021’. Wie Dante’s
culturele erfgoed in de stad wil ontdekken, volgt de ‘Dante in Verona’-route.
De route loopt via de kerk van Sant Elena naar de paleizen van Scala, van de
Arche Scaligere naar de kerken van San Zeno, San Fermo en Sant’Anastasia. Verona
pakt groots uit in het Dante-jaar. Op het YouTube-kanaal van de stad staat de
videoreis ‘La Verona di Dante’.
In de GAM (Galleria d’Arte Moderna Achille Forti van Palazzo della Ragione) loopt
vanaf eind april de grote tentoonstelling ‘Tra Dante e Shakespeare: il mito
di Verona’.

Mantua

Ook in Mantua,
in de regio Lombardije, wordt Dante herdacht. In de Palazzo Ducale staat de
tentoonstelling ‘Dante en de cultuur van de veertiende eeuw in Mantua’ op de
planning (van midden maart tot eind juni). De gemeente Borgo Virgilio organiseert
van begin april tot eind september een reeks evenementen voor onder de titel
‘Virgil en Dante in de wateren van Mantua’.

Forli

Dante verbleef in de herfst van 1302 in Forli. Van midden maart tot midden juli kun je hier ‘Dante, la visione dell’arte’ bezoeken in de musea van San Domenico. Deze opmerkelijke tentoonstelling is een samenwerking tussen het Forli-museum en de Uffizi-gallerij en toont een reeks belangrijke werken van onder andere Michelangelo, Pontormo en Andrea del Castagno.

Firenze

In de geboortestad van de grootste dichter van Italië hebben meer dan 30
instellingen en verenigingen zich verenigd om een gepast eerbetoon te
organiseren. Het Dante-jaar 2021 wordt in Firenze gevierd met evenementen,
conferenties, studiedagen en tentoonstellingen.