Le Puy-en-Velay, op de weg naar Compostella

6u50 ‘s morgens, in de bovenstad van Le Puy-en-Velay. Terwijl de toeristen nog vredig slapen, klimmen in het oog springende wandelaars met een volumineuze rugzak op de schouders, tot aan de kathedraal. Op deze mooie lenteochtend ontmoeten de bijzondere stedelijke trekkers elkaar om 7 uur voor de mis en de zegen, die die dag verzorgd wordt door Monseigneur Yves Baumgarten, de bisschop van Le Puy-en-Velay.

Van enkele dagen tot meer dan twee maanden

Na de ceremonie zetten ze allemaal koers naar Santiago de Compostella. Voor sommigen een wandeltocht van enkele dagen, voor anderen – veel minder talrijk – een traject van meer dan twee maanden, om op die manier in één keer de Spaanse stad in Galicië te bereiken. Een kerk in Frankrijk die om 7 uur ‘s morgens tot de nok toe gevuld is, dat is ondertussen een zeldzaam tafereel. Rugzakken tegen de muur van het schip of aan hun voeten, in short, leggings en wandelschoenen, volgen meer dan honderd mensen devoot de mis. De prelaat spreekt hen met een gemoedelijke toon moed in voor hun komende reis en informeert naar hun route en afkomst.

Een innerlijke pelgrimstocht…

Er zijn logischerwijs vooral Fransen, afkomstig uit alle regio’s van het land. Maar ook Belgen, Polen, Zwitsers, Zweden, Amerikanen, Canadezen en zelfs Australiërs. “Je hebt ervoor gekozen een pad te volgen dat je, via cultuur en ontmoetingen, een andere pelgrimstocht zal onthullen – een meer innerlijke misschien. Daarvoor is tijd nodig, tijd voor zelfreflectie om zo tot jezelf te komen. Ik nodig je uit dit alles te ontdekken in een verlangen naar geloof,” predikt Monseigneur Baumgarten, aandachtig toegehoord door de meest gelovigen.

De trappen van de kathedraal

Hoewel sommigen er uit religieuze overtuiging zijn, wonen velen de mis bij omwille van het symbolische karakter – tot aan de traditionele en majestueuze opening van de “poorten” van de kathedraal. In Le Puy-en-Velay openen de deuren niet zoals elders aan de achterkant van het gebouw richting een stadshoge voorplein. Hier rijzen hekken langzaam rechtop vanuit het middenschip van de kerk, en onthullen zo 139 treden die de pelgrims steil naar de benedenstad leiden vanaf de religieuze heuvel.

500.000 pelgrims in 2024

Met hun gsm in de aanslag om het moment vast te leggen, een ‘credencial’ (pelgrimsboekje) in de hand en een Sint-Jacobsschelp geschonken door de bisschop, beginnen de wandelaars aan de afdaling, gezegend en beschermd. Ze zijn klaar om de uitdaging aan te gaan, op een deel of het geheel van de circa 1.500 km lange route. “Tussen 1 april en eind oktober nemen elke ochtend tussen de 80 en 300 mensen deel aan de zegen en trekken op weg. Sinds mijn komst in 2022 zie ik elk jaar meer volk,” merkt Yves Baumgarten op. Volgens de prelaat is het aantal pelgrims op de Via Podiensis gestegen van 25.000 in 1984 tot bijna 500.000 in 2024, verspreid over de hele route die tot aan de Spaanse grens bewegwijzerd is!

Bevrijdende tocht

Hoewel er nog steeds echte pelgrims zijn die zich laten leiden door hun geloof – de route werd al in het jaar 950 gestart door bisschop Godescalc – zijn de meeste wandelaars op pad om meer wereldse redenen. Tot zichzelf komen, nood aan pauze in een jachtig leven, een manier om te herstellen van een familiaal verlies of burn-out, zingeving, een sportieve uitdaging… De beweegredenen zijn even talrijk als de wandelaars zelf.

Zelfs koning Filip en koningin Mathilde

Op de trappen van de kathedraal staat Francesco, een Belg uit Luik, die zich bij Anne heeft gevoegd, een landgenote uit het zuiden van Frankrijk. “Ik wandel tot Conques, in een dag of acht. Voor mij telt vooral het sportieve aspect,” geeft deze jonge zestiger toe. Hij herinnert eraan dat op 16 april koning Filip en koningin Mathilde samen met drie van hun kinderen de pelgrimstocht naar Santiago de Compostella voltooiden, die ze acht jaar eerder waren begonnen. Anne en haar vriendin Sylvie, die “wandelt voor de rust”, gaan iets verder dan Conques, maar slapen liever niet in pelgrimsgîtes. “Wij verkiezen chambres d’hôtes, voor een goed diner, een echt ontbijt, een zacht bed – en niet met vijftien in een slaapzaal liggen. Dat is iets voor als je twintig bent!”, lacht Anne.

Welkomstdrankje de avond voordien bij Le Camino

Na de afdaling door de oude stad en de passage op het Place du Plot, waar de marktkraampjes hun eerste klanten ontvangen, trekken de wandelaars alleen of in kleine groepjes de tegenoverliggende helling van de stad op. Sommigen zijn de avond voordien al langsgegaan bij Le Camino, vlakbij de kathedraal. Dit voormalig herenhuis uit de 14de en 15de eeuw, met een charmante tuin en café, huisvest het ‘Pelgrimsontvangstpunt’. Dat is geopend van 17u tot 19u voor een vriendschapsdrink. “Wandelaars komen hier praten, informatie inwinnen en ook gerustgesteld worden,” vertelt vrijwilligster Marie-Christine. Le Camino biedt ook een scenografisch parcours over de weg naar Compostella, om meteen in de sfeer te komen.

Van de straten van Le Puy-en-Velay naar het pad

Het is iets na 9 uur wanneer de wandelaars de laatste straat van Le Puy-en-Velay achter zich laten en op pad gaan. In een aangrenzend weiland werd een Sint-Jacobsschelp gemaaid in het gras. Met de kathedraal in de rug biedt de plek – op 711 meter hoogte – een prachtig uitzicht op Espaly-Saint-Marcel met zijn vulkanische rotspunt, basiliek en monumentale Sint-Jozefbeeld. Het is het moment voor een pauze: jas uit, iets drinken, of via de smartphone alvast het avondverblijf reserveren.

Jongeren, ouderen, solo-reizigers, gezinnen…

Nathalie, een Française, vertrok voor een maand op haar eentje. “Om even te breken met de routine, echt los te laten en aan andere dingen te denken. Nu zit alles nog in mijn hoofd, maar binnen drie dagen is dat weg,” zegt ze. Guillaume, uit het westen van Frankrijk, wandelt een week en heeft niks voorbereid. Vijf gepensioneerde vrouwen uit de Vendée mikken op Conques. Voor één van hen is het de eerste keer. “Het gaat ons om fijne momenten samen, praten over diepgaande onderwerpen en zien of we dit aankunnen”, vertelt Marie-Jeanne. Jongeren, senioren, gezinnen, solo-reizigers… Elk op hun eigen tempo zijn ze onderweg op de GR 65.

Gîte d’étape in Montbonnet… “De eerste etappe”

Afhankelijk van het tempo komen de pelgrims op een ander punt toe. Het boerendorpje Montbonnet, op vier uur wandelen van Le Puy, is voor sommigen het eerste rustpunt. Daar bevindt zich de prachtige kapel Saint-Roch, aan de rand van het pad. Het romaanse bouwwerk, gebouwd in Velaysteen en met een klokkentoren in de vorm van een kam, lijkt verzonken in de vette aarde van het plateau. In de aan Sint-Rochus gewijde kerk, sinds de 17de eeuw de patroonheilige van de pelgrims, vind je in een mandje kleine witte papiertjes met wensen van wandelaars. Montbonnet telt meerdere gîtes d’étape, maar als er één is waar de geest van de pelgrimstocht sterk voelbaar is, dan is het wel in gîte “La 1ère étape”.

De Weg naar Santiago, een onafhankelijke republiek!

In een traditioneel huis in puimsteen (rood) en basalt (grijs), samen met een moderne chalet achterin de tuin met uitzicht op het gebergte van de Ardèche, ontvangen Anne en Didier – zelf ook pelgrims – dagelijks tot twintig wandelaars op 1.100 meter hoogte. “Iedereen hier deelt dezelfde energie. De weg naar Santiago is een onafhankelijke republiek van 1.500 km lang en 1 km breed, waar vriendelijkheid en menselijke warmte heersen,” zegt Didier poëtisch. Ook voor hen betekende het een ommekeer – ze zijn afkomstig uit heel andere werelden, en leerden ze elkaar kennen op de trappen van de kathedraal van Le Puy.

Gîte of chambre d’hôtes?

De sportieve wandelaars gaan vaak door tot Saint-Privat-d’Allier, zes tot zeven uur stappen van Le Puy. Dit etappe-dorp, gedomineerd door een kasteel en kerk, heeft 475 slaapplaatsen en enkele winkels. “L’Escargot dans sa Coquille”, in het hart van het dorp, is één van de accommodaties. Catherine Richard en Philippe Delarivière namen deze zaak over in 2023, na een chambre d’hôtes te hebben uitgebaat in de Ain. In drie aaneengeschakelde huizen bieden ze een gîte van 16 plaatsen, vier gezellige gastenkamers en een restaurant – enkel ‘s avonds open en met een 100% huisbereide keuken. Hun troef: een wellnesscentrum, met onder andere zweefbedden voor de spieren en massages door Catherine, een therapeutische masseuse.

Invloed van de moderne samenleving op de ziel

“Wat ons motiveert, is plezier brengen. We zien hier mensen van over de hele wereld: Duitsers, Belgen, Engelsen, Canadezen, Aziaten… Onze jongste gast was een baby van één jaar, de oudste een dame van 86 die zelfs in de slaapzaal sliep!”, vertelt Catherine. De tweede etappe – met afdalingen en beklimmingen in de ‘gorges’ van de Allier – is zwaar, dus een stevig ontbijt is geen overbodige luxe. En de zorg van Catherine komt goed van pas. Ze merken ook de mentale impact van de moderne maatschappij. “Veel wandelaars willen herbronnen. We ontvangen jongeren van 25 à 30 jaar met lange studies achter de rug, maar die verloren lopen in de uitdagingen van het leven,” zegt Philippe. Een andere trend: de vraag naar meer comfort, waardoor chambres d’hôtes populairder worden dan de gîtes d’étape.

Rochegude, uitkijkpost over de ‘gorges’ van de Allier

En omdat het op dit pad de bedoeling is om te vertragen, mag je gerust lange pauzes nemen om van de schoonheid van de omgeving te genieten. Één zo’n plek ligt op drie kilometer van Saint-Privat-d’Allier: Rochegude. Een ronde toren, een overblijfsel van een 13de-eeuws kasteel; een eenvoudige kapel met klokkentoren in de vorm van een kam en ronde apsis met leistenen dak; enkele boerenhuizen; rotsen – en vooral een adembenemend uitzicht over de ‘gorges’ die uitgekerfd werden door de Allier, 350 meter lager. Rochegude – ofwel “rotskasteel” in de lokale taal – symboliseerde vroeger de macht van de lokale heren langs de rivier, ooit de grens tussen Velay en de Basse-Auvergne. Pelgrims stoppen hier voor een picknick, aangetrokken door de pracht van het landschap. Het is één van die vele gelegenheden om je rugzak neer te zetten en stil te worden langs een pad waar, naar men zegt, de landschappen en ontmoetingen een “ander mens” van je maken.

Meer info
Le Puy-en-Velay Toerisme – . lepuyenvelay-tourisme.fr