Op 23 mei 1618 vliegen in het kasteel van Praag drie mannen letterlijk uit het raam. Ze werden geduwd door een handvol woedende edelen. Dit moment gaat de geschiedenis in als de tweede defenestratie van Praag. De gevolgen? Dit was het startschot van een oorlog die dertig jaar zou duren.
© william-zhang
Sinds de 15de eeuw is Bohemen een religieus kruitvat. Tussen de hussieten (lokale protestanten) en de door de Habsburgers gesteunde katholieken hangt de spanning al jaren in de lucht. Om de rust te bewaren, verleende keizer Rudolf II in 1609 een Majesteitsbrief aan de protestanten, waarin hun godsdienstvrijheid werd gegarandeerd. Maar zoals vaak het geval is, zijn keizerlijke beloftes enkel bindend voor wie er daadwerkelijk in gelooft.
Na de dood van Rudolf bestijgt zijn vrome maar weinig inschikkelijke neef Ferdinand van Stiermarken de troon van Bohemen. Hij wil het katholicisme op grote schaal herstellen en de macht van de adel inperken. Je kan al raden dat dit niet goed valt bij de protestanten, zeker niet wanneer hun kerken gesloten worden en hun parlementen verboden.
denis-poltoradnev
Kasteel van Praag: kille woede, vrije val
Op die 23ste mei 1618 trekt een delegatie van protestantse edelen, onder leiding van onder andere Matthias von Thurn en Albrecht Smiřický, naar het kasteel om de katholieke landvoogden Wilhelm Slavata en Jaroslav Martinic ter verantwoording te roepen. Ze worden ervan beschuldigd de Majesteitsbrief met voeten te treden.
De discussie loopt al snel uit de hand. De edelen besluiten om het conflict op te lossen met behulp van… de zwaartekracht. Slavata, Martinic en hun secretaris Filip Fabricius worden vastgegrepen, meegesleurd naar het hoge venster van de kanselarij en zonder pardon naar beneden gegooid. Tussen de 17 en 30 meter lager overleven ze – een klein wonder.
Voor de katholieken is dat het werk van goddelijke tussenkomst (met hulp van beschermengelen), de protestanten daarentegen verwijzen nuchter naar een strategisch gelegen mesthoop. Fabricius wordt later in de adelstand verheven als von Hohenfall – letterlijk ‘van Hoge Val’. De Habsburgers hadden duidelijk een zwartgallig gevoel voor humor.
© ryan-lum
En die Dertigjarige Oorlog dan?
De defenestratie doodt niemand, maar maakt wel definitief komaf met de verstandhouding tussen de protestanten en de Habsburgers. Al de volgende dag richten de opstandige edelen een directoraat op, zetten ze de keizerlijke vertegenwoordigers af en organiseren ze het verzet.
Het conflict groeit al snel uit tot een continentale oorlog. Geen lokaal meningsverschil, maar een strijd van godsdiensten, allianties en territoriale ambities. Frankrijk, Spanje, Zweden, Denemarken, Duitse staten… iedereen mengt zich in de oorlog, die pas in 1648 zou eindigen.
Bohemen is het eerste slachtoffer. Na de nederlaag in 1620 bij de Slag op de Witte Berg, volgt een genadeloze repressie: executies, onteigeningen, verduitsing en het katholicisme opgelegd als enige toegelaten geloof.