Socotra (Jemen), waar bomen de verbeelding tarten

In de Arabische Zee, op enkele honderden kilometers van Somalië en Jemen, ligt Socotra als een stukje continent dat ooit aan de geologische drift ontsnapt is. Het eiland is zo’n 130 kilometer lang en behoort tot Jemen, maar leeft in een veel grotere realiteit: die van een miljoenen jaren durende isolatie. Dat is al het geval sinds het moment waarop het loskwam van Gondwana!

Die afzondering heeft een verbluffende biodiversiteit gevormd. Meer dan een derde van de planten zou enkel daar te vinden zijn, een niveau vergelijkbaar met Hawaï of de Galapagoseilanden. Die rijkdom leverde de archipel een plek op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. Het landschap zelf varieert van zandsteenplateaus vol grotten en de Haghierbergen die boven de 1.500 meter uitstijgen, tot kustvlakten die verzadigd zijn door het zout en de wind. In dit eerder bijzondere decor duiken planten op die elke vorm van classificatie uitdagen.

De drakenbloedboom, een eeuwenoude parasol

Het absolute symbool van Socotra is de drakenbloedboom (Dracaena cinnabari), die op hoogte groeit, waar de mist boven de plateaus zijn wortels voedt. Zijn omgekeerde parapluvorm is even intrigerend als indrukwekkend. Toen naturalisten in de 19de eeuw de boom beschreven, noemden ze hem al “fantastisch”.

Zijn rode hars, het beroemde drakenbloed, werd eeuwenlang verhandeld en gebruikt als kleurstof, vernis of traditioneel geneesmiddel. Voeg daar zijn lange levensduur aan toe — sommige exemplaren zouden meerdere eeuwen oud zijn — en het is duidelijk waarom hij onmiddellijk een mythische uitstraling krijgt.

Maar achter zijn schoonheid schuilt ook kwetsbaarheid. De drakenbloedboom groeit traag, héél traag: hij heeft ongeveer honderd jaar nodig om zijn volwassen vorm te bereiken. De jonge scheuten zijn onweerstaanbaar voor loslopende geiten. En een vastberaden geit is dan ook de grootste vijand van een boom die pas over een eeuw volwassen wordt!

Unieke, bijna onwereldse flora

Maar Socotra houdt het niet bij één iconische boom. Er is ook de komkommerboom (Dendrosicyos socotrana), met een bolle stam en magere takken, alsof hij uit een absurd stripverhaal komt. De lokale aloësoorten groeien op rotsige puinhellingen en staan er stijf bij als moderne sculpturen. Voeg daar de pachycaul-vijgenbomen met hun gezwollen stam aan toe, en je krijgt een parallel botanisch universum — alsof de evolutie hier, ver weg van nieuwsgierige blikken, geheime prototypes heeft getest…

Een klimaat dat alles bepaalt

Het klimaat van Socotra is op zich al een verhaal. Van mei tot september blaast de zomermoesson zo hard dat het eiland lijkt weg te willen vliegen: toegang is bijna onmogelijk, de zee is woest, vliegtuigen blijven aan de grond. Van november tot maart brengt een andere moesson regen, stof en dikke mist op de plateaus. Het zijn die nevels die de drakenbloedboom en zijn buren in leven houden in een verder dor klimaat.

Door de klimaatopwarming raken deze evenwichten verstoord. Frequenter wordende stormen hebben al duizenden bomen ontworteld. Het gebruik van hout als energiebron, bij gebrek aan lokale alternatieven, verzwakt de laatste natuurlijke habitats nog verder.

Gaan… of niet?

Dat is de moeilijke vraag. In theorie kan je het eiland bezoeken. In de praktijk zit het in een complexe situatie, in een land dat in oorlog is. Verschillende westerse regeringen (onder meer Canada, Australië en Nieuw-Zeeland) raden elke reis naar Jemen af, inclusief Socotra.

Reizigers die er toch heen gaan, doen dat via gespecialiseerde agentschappen, de enigen die chartervluchten (vaak via Abu Dhabi) kunnen regelen en de nodige toestemmingen verkrijgen. Het is geen klassieke reis: je kampeert, je past je route aan het ritme van de wind aan en je doet het zonder moderne infrastructuur.