In Anatolië (Zuidoost-Turkije) geeft Taş Tepeler complexe samenlevingen bloot die 12.000 jaar oud zijn. Daarmee wordt alles wat we dachten te weten over het Neolithicum op losse schroeven gezet.
Het is moeilijk om de site van Taş Tepeler te beschrijven als een eenvoudig opgravingsproject. Dit geheel van 12 neolithische sites, gelegen in de vruchtbare vlakte van Harran, in het zuidoosten van Turkije, vormt vandaag één van de grootste openluchtlaboratoria ter wereld over de oorsprong van de beschaving. Vijf jaar na de start telt het project al een dertigtal grote ontdekkingen. En dat is duidelijk nog maar het begin!
Kunstwerken over de levenden… en de doden
In Sayburç is een menselijke sculptuur gevonden die een individu met een dichtgenaaide mond voorstelt. En dat roept vragen op over de begrafenispraktijken en symbolische rituelen uit het Neolithicum. In Göbeklitepe, dat op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, hebben archeologen dan weer een menselijke figuur blootgelegd die in een muur is geïntegreerd en werd gebruikt als offergift.
© Türkiye/TGA
In Sefertepe tonen twee gebeeldhouwde gezichten, uitgevoerd in hoog- en bas-reliëf, een volledig nieuwe stijl voor de regio. En dan is er nog een kraal van zwarte serpentiniet, aan beide zijden gegraveerd met menselijke gezichten: een minuscuul object, maar met een indrukwekkende artistieke beheersing!
Een revolutie voor de geschiedenis van het Neolithicum
“Deze nederzettingen openen nieuwe horizonten in de wereldgeschiedenis,” zegt een trotse Mehmet Nuri Ersoy, de Turkse minister van Cultuur en Toerisme. De verzamelde gegevens tonen aan dat er 12.000 jaar geleden al dichtbevolkte, georganiseerde en sociaal complexe gemeenschappen bestonden. Een realiteit die het lang aangehouden beeld van kleine, geïsoleerde jager-verzamelaarsgroepen tegenspreekt. Taş Tepeler stelt zo de klassieke chronologie van sedentarisatie en sociale complexiteit in vraag…
Een uitzonderlijke wetenschappelijke samenwerking
Het project steunt op een indrukwekkende samenwerking: 36 academische instellingen en 219 onderzoekers werken gelijktijdig op de 12 sites. Conservering is een prioriteit, met de restauratie van belangrijke structuren in Göbeklitepe en Karahantepe, evenals de oprichting van nieuwe ontvangst- en onderzoekscentra.