Extremadura, een reis naar het onbekende Spanje

Erfgoedparels in Cáceres

In de erelijst van Spaanse steden met een rijk erfgoed – en dat zijn er bijzonder veel in dit land – staat Cáceres niet bovenaan. Althans niet voor buitenlandse toeristen. De Spanjaarden, die 80% van de toeristische cliënteel in de regio uitmaken, hebben deze stad met 96.000 inwoners en boordevol historische monumenten, al lang in hun hart gesloten. Overdonderend? Dat is een understatement. De oude stad, die sinds 1986 op de Werelderfgoedlijst van de Unesco staat, is bezaaid met paleizen uit de middeleeuwen en de renaissance, middeleeuwse torens, kloosters, kerken en kapellen. En de meeste gevels zijn versierd met de wapenschilden van de illustere families die ooit over de stad regeerden. Een opmerkelijk decor van steen en architectuur dat ervoor heeft gezorgd dat Cáceres vaak gekozen werd om er historische films te draaien.

Dit erfgoed is te danken aan een verleden waarin verschillende culturen elkaar opvolgden. Het werd bewoond door de Romeinen en in de 12de eeuw veroverd door de Almohad Arabieren, die de stad omringden met adobe (verharde aarde wallen), waarvan het metselwerk nog steeds te zien is op sommige gebouwen, zoals de torens van La Yerba en del Aver. Cáceres werd in de 13de eeuw opnieuw ingenomen door de christenen en werd rijk dankzij de adel, de landeigenaren en vervolgens de conquistadores die uit Amerika terugkeerden om kerken en paleizen te bouwen.

Moorse en christelijke invloeden ontmoeten elkaar in dit doolhof met Romaanse, Islamitische, noordelijke gotiek en renaissance-invloeden. Een wandeling door de steegjes waar deze bouwwerken staan, zal je doen duizelen. De San Mateo kerk, het Santa Maria de Jesús klooster, casa Ovando Mogollón Perero-Paredes (nu een Parador hotel), het Palacio de las Ciguanas, het Golfines de Abato paleis… Al deze plekken stralen rijkdom en nobelheid uit.

Het stadscentrum is allesbehalve statisch. Veel trendy hotels en restaurants (Atrio, van chef-kok Toño Perez, met drie Michelinsterren, La Casa del Sol, Madruelo…) zijn gevestigd in voormalige paleizen. Maak buiten de stadsmuren een wandeling door Calle de los Caleros, een rustige straat met dorpswoningen, en het enorme Plaza Mayor, waar je geniet van de sfeer op de terrassen van de bars. Liefhebbers van hedendaagse kunst moeten absoluut naar het onlangs geopende (2021) Helga de Alvear Museum, dat gratis toegankelijk is en werken bevat van Goya (prints), Vasarely, Paul Klee, Kandinsky, Miró, Buren, Tàpies, Ai Weiwei, Louise Bourgeois en anderen. Er zijn ook tal van discotheken. Overdag kan je ontspannen in de Caballerizas bar, een mooie, trendy plek rond een patiotuin. Cáceres, een echte ontdekking.

Mérida, het Spaanse ‘Rome’

Wist je dat Mérida de Spaanse stad is met het grootste aantal Romeinse overblijfselen? Onder keizer Augustus was het de hoofdstad van de provincie Lusitanië, één van de drie op het Iberisch schiereiland. Het staat dan ook vol met oude monumenten, waarvan de meeste goed bewaard zijn gebleven. In die tijd was de stad bijna net zo dichtbevolkt als nu – 60.000 inwoners. De kracht van de stad wordt geïllustreerd door twee symbolische gebouwen die naast elkaar staan: het theater en het amfitheater. Het theater bood plaats aan 6.000 mensen. De podiummuur, die nu herbouwd is, telt een reeks dubbele marmeren zuilen met in het midden het beeld van Ceres, de godin van de landbouw. Op dit prestigieuze oude podium vindt elk jaar in juli en augustus het beroemde festival van het klassieke theater plaats. Het amfitheater ernaast is minder goed gerestaureerd, maar elk jaar met Pasen wordt hier de indrukwekkende kruisweg afgelegd, de ‘Via Crucis’, die in absolute stilte plaatsvindt.

Elders in de stad vind je nog meer overblijfselen. Het hippodroom (circo romano) is één van de best bewaarde in de Romeinse wereld. De Tempel van Diana troont in het centrum van de stad, net als de Boog van Trajanus. De rivier Guadiana wordt overbrugd door één van de grootste Romeinse bruggen ooit gebouwd. De brug is bijna 750 meter lang (je kan er te voet over) en werd in de 17e eeuw herbouwd. Geen wonder dat het architecturale erfgoed van Mérida ook op de Werelderfgoedlijst van de Unesco staat. Ook toepasselijk is dat de stad de thuisbasis is van het Spaanse Nationale Museum voor Romeinse Kunst. Dit prachtige bakstenen gebouw van architect Rafael Moneo, met zijn zeldzame collecties (mozaïeken, beeldhouwwerken, enz.) die in grote ruimtes worden tentoongesteld, wordt momenteel uitgebreid om er andere werken in onder te brengen.

De Romeinse overblijfselen mogen dan wel overheersen, vergeet niet om ook te genieten van de het geanimeerde leven dat deze stad biedt als regionale hoofdstad van Extremadura. Je vindt ze op minder dan 2 uur rijden ten noorden van Sevilla. Wie zweert bij Andalusië doet er goed aan om eens een omweg te maken.

Zoals alle Spaanse steden bruist ook het oude centrum van Mérida met zijn winkels en cafés. Blijf ‘s avonds hangen op het Plaza de España, waar gezinnen verkoeling komen zoeken en op de terrasjes vertoeven. Om te winkelen ga je naar het Romeinse museum langs de twee lange ‘calles’ die enkel toegankelijk zijn voor voetgangers, Santa Eulalia en Ramón Mélida. Je vindt er allerhande soorten winkels.

Het groene Spanje…

Vergeet de clichés van het Zuid-Spanje dat het hele jaar dor is door de loodzware zon, met temperaturen die oplopen tot 40°C. Dat klopt dan wel in de zomer, het geldt niet voor de rest van het jaar. Van de herfst tot de lente kleurt de regio weelderig groen, dankzij de twee grote rivieren die erdoorheen stromen (de Taag en de Guadiana) en de aanwezigheid van talloze stuwdammen. Tot zover het geografische portret van een regio die nog steeds landelijk is, maar die de onbeduidende armoede van de jaren 70 en 80 achter zich heeft gelaten.

We beelden ons dus landschappen voor die verschroeid zijn door de Iberische zon… om in maart, april en december besneeuwde bergtoppen en weidse landschappen met gras en bomen te ontdekken. Wat een verrassing! Vlakbij Plasencia ligt een vallei die de geest van de lente belichaamt, Jerte. Deze vallei ligt verscholen tussen de besneeuwde toppen van de Gredos en de Béjar en strekt zich uit over een lengte van enkele kilometers tot aan de Tornavacas pas (1.275 m). Bovendien vormen de hellingen, beplant met meer dan anderhalf miljoen kersenbomen, in april een prachtig decor van witte bloemen. Je hoeft niet naar Japan om de kersenbloesems te zien! Net als in Cabezuela de Jerte vind je in de dorpen mooie smalle straatjes met oude huizen met houten balkons en overdekte steegjes. Ooievaars hebben hun nesten gemaakt op kerktorens, een constante in deze regio, waar bijna de helft van alle waadvogels van het land woont.

Een ander gebied met spectaculaire landschappen is de ‘dehesa’, in het Nationaal Park van Monfragüe. De dehesa is een uitgestrekt weidegebied dat spaarzaam beplant is met steeneiken en kurkeiken. Grote kuddes koeien, schapen en zwarte varkens grazen er vers gras, wat bijdraagt tot de kwaliteit van het vlees van Extremadura – waaronder de beroemde jamón ibérico. Net als in de naburige Portugese regio Alentejo worden de kurkeiken geëxploiteerd om kurken van te maken.

Wijn ontbreekt niet op het menu. Hoewel de wijn uit deze regio lang werd beschouwd als van slechte kwaliteit, is die de laatste jaren aanzienlijk verbeterd. Een mooi voorbeeld is het domein Pago los Balancines in Oliva de Mérida, die deel uitmaakt van de Ribera del Guadiana-appellation. De biologische rode wijn Haragan uit 2018 werd in 2023 bekroond met ‘Dubbel Goud’ op de San Francisco International Wine Competition. Het Monfragüe Park, waar de Taag door vloeit, is ook één van de Europese topbestemmingen voor vogelspotters. Je vindt er zwarte ooievaars, vale en zwarte gieren, keizerarenden… en meer dan 400 verschillende vogelsoorten. Een hotspot voor natuurliefhebbers.

Plasencia, Trujillo, Zafra, verrassend stedelijk trio

De steden van Extremadura hebben veel te bieden. Na de goddelijke verrassingen van Cáceres en Mérida zijn ook deze drie kleinere steden van duidelijk historisch belang. Plasencia, de toegangspoort tot de Jertevallei (zie hierboven), is de meest noordelijke van de drie. Het is de eerste stad die je bezoekt als je uit Madrid naar de regio afzakt en je wordt er meteen ondergedompeld in een overvloed aan architectuur, de erfenis van een culturele diversiteit. De Middeleeuwse stadsmuren die de oude stad omringen, herinneringen aan de Arabische alcazar, de met elkaar verbonden oude en nieuwe kathedralen, de oude Joodse wijk, paleizen en kloosters… Een wandeling dompelt je onder in het atypische verleden van Zuid-Spanje, een land met invloeden van Christenen en Moslims, de adel en geestelijken.

Maar vergeet ook hier niet te genieten van de legendarische gezelligheid van Spanje. In Plasencia speelt alles zich af rond de plaza Mayor, een enorme rechthoekige agora omringd door gaanderijen waar bars en restaurants hun terrassen ontvouwen. Aan het eind van de dag kom je hier gegarandeerd tot rust met een lekkere ‘cerveza’. We houden ook erg van Trujillo. De plaza Mayor van dit kleine stadje (minder dan 9.000 inwoners) dat tussen Plasencia en Mérida in ligt, herbergt een schat aan verrassend erfgoed, het resultaat van fortuinen die uit Amerika werden meegebracht.

Philippe Bourget | cmsZicht op een kerk in het hooggelegen gedeelte van Trujillo vanop het alcazaba (kasteel)

Andalusië ligt vlakbij en een aantal adellijke inwoners van Extremadura trokken ooit per schip naar de Nieuwe Wereld. In Trujillo domineert één naam alle andere: Francisco Pizarro. De ‘ontdekker’ van Peru en stichter van Lima, de grafdelver van het Incarijk, werd geboren in Trujillo. Zijn ruiterstandbeeld staat trots op de plaza Mayor. In de boven- en benedenstad, onder het middeleeuwse kasteel, getuigen de statige huizen, vandaag privédomein verborgen achter hoge muren, van de opgebouwde rijkdom. Sommige zijn omgetoverd tot historische boetiekhotels, zoals de Posada dos Orillas, een prachtige zes eeuwen oude residentie.

In het uiterste zuiden van Extremadura houden we langer halt in Zafra. De witte gevels, de smeedijzeren poorten, de reputatie van de plaza de toros… Er bestaat geen twijfel over dat Andalusië hier vlakbij ligt! Zafra is beroemd om zijn San Miguel veemarkt, die elk jaar eind september wordt gehouden sinds… 1453. Ga zeker op wandel door de oude stad, tussen de Plaza Grande en de Plaza Chica. De twee zijn met elkaar verbonden door een gewelfde doorgang, die wordt ondersteund door authentieke stenen pilaren. Een unieke uitstraling, net als deze regio van Spanje, die het niet langer verdient om het zwarte schaap van het land te zijn.

Meer info

De toeristische dienst van Extremadura. turismoextremadura.com

Zo geraak je er

Je vliegt vanuit Brussel naar Madrid, huurt een auto en rijdt 265 km (2u30) naar Plasencia, de eerste grote stad in het noorden van Extremadura. Je kan ook terug naar huis vliegen van Sevilla naar Brussel.

Bezoeken

Ontdek de regio met de auto, van noord naar zuid. De wegen zijn van bijzonder goede kwaliteit.